گیاهان پایه و اساس زندگی در زمین هستند و حدود 80 درصد از غذای ما را تامین می‌کنند. هر تهدیدی برای سلامت گیاهان، تهدیدی برای سیستم‌های غذایی، معیشت مردم و سلامت سیاره ما محسوب می‌شود. براساس برآوردهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، سالانه تا 40 درصد از محصولات کشاورزی جهان در اثر آفات گیاهی از بین می‌روند، که معدل زیانی حدود 220 میلیارد دلار است. آفات و بیماری‌های گیاهی کل زنجیره تامین غذا را در معرض خطر قرار می‌دهند و اثرات گسترده‌ای بر محیط زیست، سلامت انسان‌ها و حیوانات دارند. حجم روز افزون و سهولت تجارت و سفرهای بین‌المللی، خطر ورود و استقرار آفات در مناطق جدید را به طور تصاعدی افزایش داده است.
IPPC (International Plant Protection Convention) یک کنوانسیون بین المللی حمایت از گیاهان است که در سال 1951 میلادی توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) تاسیس شد. این کنوانسیون تنها نهاد تعیین کننده استانداردهای سلامت گیاهان است که به طور رسمی توسط سازمان تجارت جهانی (WTO) در چهارچوب توافق نامه اقدامات بهداشتی و بهداشت گیاهی (SPS Agreement) به رسمیت شناخته شده است.
این کنوانسیون با هدف جلوگیری از گسترش آفات و بیماری‌های گیاهی به نقاط مختلف جهان و در واقع حفظ امنیت غذایی، تنوع زیستی، تجارت سالم و محیط زیست جهانی سالم شکل گرفت. 180 کشور عضو این کنوانسیون هستند که تدوین قوانین و استانداردهای بین المللی جهت حفاظت از گیاهان در برابر تهدیدهای زیستی را به عهده دارند.
در سال 2021 مجمع عمومی سازمان ملل رسما 12 May را به عنوان روز جهانی سلامت گیاهان (IDPH) تصویب کرد.
این روز با هدف افزایش آگاهی جهانی در راستای نقش مهم سلامت گیاهان در امنیت غذایی، حفظ محیط زیست و داشتن تجارت ایمن پایه گذاری شده است.
“The importance of plant health in One Health”
شعار امسال "اهمیت سلامت گیاه در سلامت یکپارچه (One Health) "
اهداف روز جهانی سلامت گیاهان شامل:
-
آگاهی رسانی عمومی از نقش حیاتی گیاهان در سلامت انسان، حیوانات و محیط زیست است.
-
برجسته کردن خطرات ناشی از آفات مهاجم، تجارت ناآگاهانه و تغییرات اقلیمی برای سلامت گیاهان
-
حمایت از اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با بیماری‌های گیاهی
-
تشوق و ترغیب کردن دولی‌ها به سرمایه‌گذاری در پژوهش، آموزش، زیرساخت‌های قرنطینه‌ای و فناوری‌های نوین کشاورزی
سلامت گیاهان به طور مستقیم با سلامت انسان، حیوانات و محیط زیست در ارتباط است. از آنجایی که گیاهان سالم، رژیم غذایی مغذی برای انسان و حیوانات فراهم می‌کنند و از سوی دیگر به حفظ تعادل اکولوژیکی کمک می‌نمایند، می‌توان گفت پایه و اساس امنیت غذایی است. گیاهان آلوده به آفات می‌توانند زنجیره‌ای از اثرات منفی را در تامین غذا ایجاد کرده و شرایط شیوع بیماری مشترک بین انسان و حیوان را از طریق پاتوژن‌های خطرناک فراهم کنند.
این روزها آفت‌های گیاهی با آفت‌کش‌ها مدیریت می‌شوند و نقش بسزایی دارند ولی استفاده بی رویه و مدیریت نادرست آن‌ها منجر به کاهش تنوع زیستی، آلودگی محیط زیست، اختلال در سیستم عملکرد اکوسیستم‌ها، تهدید ایمنی غذایی و افزایش مقاومت آفات به سموم می‌شود.
ما انسان‌ها برای 80 درصد از غذای مصرفی و 98 درصد از اکسیژنی که تنفس می‌کنیم به گیاهان وابسته هستیم. اما آمارها نشان می‌دهد که 40 درصد از محصولات کشاورزی در اثر آفات از بین می‌رود که این امر نه تنها تلاش‌های جهانی برای تامین امنیت غذایی را عقب می‌اندازد، بلکه به تنوع زیستی آسیب می‌زند و معیشت و اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
روز جهانی حفاطت از گیاهان امسال در سال 2025 از همه می‌خواهد که آگاهی‌رسانی و اقدام جدی در راستای حفظ سلامت گیاهان، حیوانات، انسان‌ها و محیط زیست داشته باشند.کودکان را به سلامت گیاهان علاقمند و درگیر کنیم.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مواد مغذی خاص می‌توانند بر عملکرد سلول‌ها اثر داشته باشند، پاسخ‌های سلولی را تنظیم کنند و مسیر‌های متابولیکی متعددی را از طریق تعاملات ژنومی تحت تاثیر قرار دهند. این دانش مفهوم غذا به عنوان دارو را زنده کرده است. رابطه میان سلامت و میزان آسیب پذیری نسبت به بیماری‌ها به طور ذاتی به جذب و عملکرد مواد مغذی از طریق مصرف غذا وابسته است. از این رو زمانیکه گیاهان سالم و محصولات گیاهی سالم تولید شوند، چرخه سلامت انسان‌ها و حیوانات در مسیر درست خود قرار خواهد گرفت و محیط زیستی سالم خواهیم داشت.
یادمان باشد وقتی از گیاهان حفاظت می‌کنیم از زندگی محافظت می‌کنیم.